Friedrich Dürrenmatt tarafından yazılan “Büyük Romulus” oyunu Türkiye’de Irmak Bahçeci’nin çevirisi ve Emrah Eren’in yönetmenliğinde “Çok Büyük Romulus” adıyla oynanmaya 2024 yılının sonlarında başladı (1). Tiyatro Hayali tarafından sahneye taşınan oyun değişik mizahı ve anlattığı hikaye bakımından, seyi̇rci̇ye kimi yerde kahkahalar attırıyor, kimi yerde gözyaşı döktürüyor. Ülkemizin politik ve siyasi iklimine göndermelerle bezeli olan oyun adeta tüm izleyicilerini duygulara boğup aynı anda düşünmeye zorluyor.
Bir trajikomedi olup, güç, ilgisizlik ve siyasi liderliğin absürtlüğünü tartışan oyun ilk defa 1949 yılında sahne aldı (2). Roma İmparatorluğunun son günlerinde geçen oyun, İmparator Romulus’un bir siyasi lider olarak ilgisizliğini, ve gücü kendi istekleri için kötüye kullanmasını anlatıyor diyebiliriz. Roma çökmektedir, Romulus ise sadece tavuklarının yumurtlayıp yumurtlamadığı ile ilgilenir. Kızı tiyatroya kafayı takmış, sırf güç için evlendiği karısı imparatorluğu kurtarmak için çözüm ararken, Romulus Roma’ya yaklaşan Cermenlerin ayak seslerini resmen görmezden gelir. Oyun, bazen ne yaparsak yapalım planladığımız şeylerin tam takır yolunda gitmeyeceğini hatırlatan ters köşe sonu ile, hem yazıldığı dönemi hem de yirmi birinci yüzyıl dünyasını eleştiren koca bir alegori. Okunabilecek yığınla alt metni olan bu oyun seyirciyi her saniyesinde “Ee? Şimdi ne olacak?” dedirtiyor.
Tiyatro Hayali’nin genç ve rengarenk kadrosu, çılgın yorumu ile seyirciye unutamayacakları bir deneyim sunuyor. Delidolu müziği, absürt sahneleri ve eğlenceli yorumu ile kesinlikle iyi zaman geçirilecek bir etkinlik. Peki, gelelim asıl soruya: kimdir bu çok büyük Romulus?
Aslında, Dürrenmatt bu oyunu yazarken oldukça fazla sanatsal özgürlük kullanmış, bir nevi kafasındakileri oyun üzerinden anlatabilmek için tarihi yeniden yazmıştır. Çünkü son Batı Roma İmparatoru Romulus Augustulus hiç evlenmemiş, hiç Rhea adında bir kızı olmamıştır ve tavukları bu kadar sevdiğine dair hiçbir bilgimiz yoktur. Hatta ve hatta kendisi Doğu Roma tarafından bir kukla olmakla ve tahtı gasp etmekle suçlanmıştır (“Romulus Augustulus”). Oyunun aksine Romulus tahtta olduğu kısa sürede Roma, Romulusun gençliğinden ötürü, babası tarafından yönetilmiştir. German düşmanları, Odoacer, tarafından yakalanan babası Orestes öldürülürken, genç Romulus akrabalarının yanına Güney İtalya’nın bir bölgesi olan Campania’ya gönderilmiştir. Kaderi meçhul kabul edilse de Cassiodorus’un bir yorumu üzerine Theoderic (M.S. 493–526) dönemine kadar yaşadığı düşünülmektedir (3).
İlginç bir sapmadan doğan bu oyunsa Romulus’u bir yetişkin olarak tasvir etmekle kalmayıp, bir de onu ilgisiz, kibirli ve ihmalkar bir İmparator olarak tasvir ediyor. Bununla alakalı bir çok yorum yapılabilir. Ancak bunların hiçbiri oyunun dehasını ve seyircide bırakacağı etkinin büyüklüğünü değiştirmiyor.
Eğer yolunuz önümüzdeki sezon “Çok Büyük Romulus’un” sahnesine düşerse eğlenmeyi, ağlamayı ve en önemlisi düşünmeyi unutmamanız dileğiyle.
– Düşler Kültür Sanat Ekibi
Kaynakça
- “Çok Büyük Romulus.” tiyatrolar.com.tr, tiyatrolar.com.tr/tiyatro/cok-buyuk-romulus.
- “Romulus the Great.” Encyclopædia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc., 1 Ocak 2025, http://www.britannica.com/topic/Romulus-the-Great.
- “Romulus Augustulus.” Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica, inc., http://www.britannica.com/biography/Romulus-Augustulus.